Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Σήμερα είναι η επέτειος ενός  εκ των σημαντικότερων γεγονότων της Ανθρώπινης Ιστορίας. Το 1453 πέφτει η Πόλη στα χέρια των Τούρκων και τελειώνει και τυπικά η υπερχιλιετής Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Η περίφημη Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά τους δύο τελευταίους αιώνες και ειδικά τα τελευταία 50 χρόνια περίπου υπήρχε μόνο κατ’ όνομα αφού εδαφικά ορίζονταν από την Κωνσταντινούπολη και τα πέριξ αυτής, στο Ανατολικό άκρο της Ανατολικής Θράκης και την περιοχή της Πελοποννήσου με τα Δεσποτάτα Μυστρά και Πάτρας.

Οι Τούρκοι είχαν εξαπλωθεί σε όλες τις γύρω περιοχές τις Βαλκανικής και σε ολόκληρη την Μικρά Ασία με εξαίρεση το Ελληνικό Βασίλειο της Τραπεζούντας , και το Βασίλειο της Σερβίας.

Οι ελληνικοί πληθυσμοί των περιοχών που μετά τον θάνατο του Ηράκλειου (614) που είχαν εισέλθει στα λεγόμενα δεύτερα Σκοτεινά χρόνια της ιστορίας τους ,είχαν δύο επιλογές προκειμένου να ξεφύγουν από την καταδυνάστευση των Αυτοκρατόρων και των ευγενών αντιπροσώπων τους .Είτε θα γίνονταν καλόγεροι- γι’αυτό και η άνθηση της μοναστικής ζωής-είτε θα ασπάζονταν τον μουσουλμανισμό και ότι αυτό συνεπάγονταν είτε θα έλειωναν από τους δυσβάστακτούς  φόρους της Βυζαντινής  Αυτοκρατορίας.

Οι πολίτες που είχαν απομείνει στην Πόλη μετά την πρώτη άλωση της το 1204 από τους Σταυροφόρους, ήταν ελάχιστοι(70000) σε σύγκριση με πριν το 1204 (1000000). Συνέβαλε βέβαια εκτός της σφαγής από τους Σταυροφόρους, η επιδημία πανούκλας που είχε κτυπήσει την περιοχή και οι συνεχείς επιδρομές των Τούρκων.

Η παρακμή ήταν φανερή σε όλα τα επίπεδα. Οι υπερασπιστές της πόλης ήταν μόλις 5000 Βυζαντινοί και 2000 μισθοφόροι Γενουάτες. Χαρακτηριστικό είναι  ότι ο Αρχιστράτηγος των Βυζαντινών ήταν ο αρχηγός των Γενουατών Ιωάννης Ιουστινιάνης Λόνγκο. Οι Τούρκοι είχαν γύρω στους 150000 τακτικούς στρατιώτες εκ των οποίων ένα επίλεκτο σώμα 12000 γενιτσάρων (εκ μουσουλμανισμένοι χριστιανοί).

Κανείς χριστιανικός λαός αν και κλήθηκε να βοηθήσει δεν βοήθησε. Ειδικά οι ορθόδοξοι Σέρβοι πολέμησαν μαζί με τους Τούρκους ενώ οι Ρώσοι ήταν εξαφανισμένοι. Τα αδέλφια του ηρωικού Κ. Παλαιολόγου  Δεσπότες στα Δεσποτάτα της Πελοποννήσου δεν ανταποκρίθηκαν. Οι Καθολικοί έστειλαν …έναν καρδινάλιο ελληνικής καταγωγής  το Ισίδωρο για να συλλειτουργήσει στην Αγιά Σοφιά. Οι Γενουάτες ήταν μισθοφόροι και οι Βενετσιάνοι είχαν ξεμείνει μαζί με ομοεθνείς τους εμπόρους και δεν μπόρεσαν να φύγουν έγκαιρα.
Για πολλούς ιστορικούς με την Άλωση της Πόλης τελειώνει οριστικά ο Μεσαίωνας και η  Ευρώπη εισέρχεται οριστικά στην Αναγέννηση. Το τέλος της Κωνσταντινούπολης έγινε η αιτία να γεννηθεί η σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία και Πολιτισμός. Αυτό συνέβη εξαιτίας του πλήθους Ελλήνων λόγιων που μετανάστευσε στη Δύση, μεταφέροντας μαζί του όχι μόνο τον τρόπο σκέψης αλλά και πολλά αρχαία συγγράμματα Ελλήνων, δίνοντας το έναυσμα ώστε η Ευρώπη να σκύψει πάνω στην Αρχαία Ελληνική Διανόηση ύστερα από πολλούς σκοτεινούς αιώνες.

Επανερχόμενος όμως στην κοινωνική παρακμή που τη θεωρώ τον πιο σημαντικό παράγοντα που συνέβαλε στο τέλος του Βυζαντίου ,θα μεταφέρω λίγους στίχους από τον Κωστή Παλαμά που περιγράφει  ακριβώς αυτό:

«Και ήταν οι καιροί που η Πόλη

 πόρνη σε μετάνοιες ξενυχτούσε

 και τα χέρια της δεμένα τα κρατούσε

 και καρτέραγ΄ ένα μακελάρη

 (…) Και καρτέραγε τον Τούρκο να την πάρει».

Δύο είναι οι βασικές ιστορικές πηγές που περιγράφουν το χρονικό της  Άλωσης της Πόλης και έχουν γραφτεί από αυτόπτες μάρτυρες.

Η Πόλις Εάλω του Γιώργου Φραντζή στενού συνεργάτη και Μέγα Λογοθέτη του Κ. Παλαιολόγου   και Το Χρονικό της Πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης του Ενετού γιατρού Νικολό Μπάρμπαρο.

Από το δεύτερο μεταφέρω ένα μικρό απόσπασμα:

«1453 τη 18^η Ιουλίου

Ο αυτοκράτορας που ήταν πάμπτωχος,εζήτησε να δανειστεί από τους αυλικούς του χρήματα, εκείνοι του είπαν ότι ελυπούντο , αλλά δεν έχουν. Το προέτρεψαν δε, να αφαιρέσει τα ασημικά από τις εκκλησίες και αυτό έκανε.

Μετά την άλωση της Πόλης, ο Τούρκος  βάζει τελάληδες να διαλαλήσουν σ’ όλη την Πόλη πως όσοι είχαν σπίτια έπρεπε να παρουσιαστούν ενώπιόν του, να τα δηλώσουν κι εκείνος θα τους άφηνε ελεύθερους. Πολλοί Γραικοί και Λατίνοι πήγαιναν και του έλεγαν που βρίσκονταν τα σπίτια τους, ανάμεσα σ’ εκείνους ήταν και ο Βαϊλος μας και ο Σύμβουλος από την Ταραγόνα. Παρ’ όλα αυτά ο Τούρκος διέταξε να  αποκεφαλίσουν τον ίδιο τον Σύμβουλο μαζί και δύο άλλους από τους ευγενείς μας. Κι ήθελε να σκοτώσει και όσους είχαν έρθει ενώπιον του, αλλά θα είχε μεγαλύτερο συμφέρον αν τους αφήσει ζωντανούς και ζητήσει λύτρα.

 Λέγεται ακόμα, πως ένας μεγάλος Έλληνας ευγενής για να κερδίσει την ευμένεια του, έστειλε τις δύο θυγατέρες του κρατώντας η καθεμιά από ένα δίσκο γεμάτο χρήματα, και τότε ο Τούρκος έκανε μεγάλες τιμές σ’ αυτόν τον ευγενή και του έδειχνε εκτίμηση. Βλέποντας την τύχη του, οι άλλοι Έλληνες ευγενείς παίρνουν όσα χρήματα μπορούσε ο καθένας και πηγαίνουν να του τα προσφέρουν για να κερδίσουν την εύνοιά του. Ο Τούρκος αυθέντης δέχεται τα δώρα και περιβάλλει τους κομιστές τους με μεγάλες τιμές και αξιώματα. Αλλά όταν έπαψαν να του πηγαίνουν δώρα, διατάζει να  αποκεφαλίσουν όσους του είχαν φέρει , λέγοντας πως ήταν μεγάλοι σκύλοι που δεν είχαν θελήσει να τα δανείσουν στον αυθέντη τους κι είχαν αφήσει την Πόλη να χαθεί»

πηγή:Γεώργιος Φραντζής- Νικολό Μπάρμπαρο : Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ-  Εκδόσεις Α.Α.Λιβάνη