BOB DYLAN : LIKE A ROLLING STONE

Δεν υπάρχουν πολλά τραγούδια στην ιστορία της μουσικής που συντάραξαν τον κόσμο και άλλαξαν την πορεία της προς νέες  δημιουργικές κατευθύνσεις.

Ένα τέτοιο τραγούδι είναι το Like A Rolling Stone του Μπομπ Ντύλαν. Το τραγούδι αυτό βρίσκεται στην κορφή της λίστας με τα 500 σημαντικότερα τραγούδια όλων των εποχών για το έγκυρο μουσικό περιοδικό Rolling Stone.

Θα προσπαθήσω να αφηγηθώ την ιστορία αυτού του τραγουδιού που επηρέασε πολλούς μετέπειτα ροκ σταρς και στάθηκε για τον ίδιο τον  Dylan  το σημείο της αποκάλυψης νέων δρόμων.

Το 1965 ήταν μια καθοριστική χρονιά για τον Bob Dylan αλλά και τη μουσική. Ήταν άνοιξη του 1965 όταν ο Dylan γυρίζοντας από μια τουρνέ στην Αγγλία ήταν προβληματισμένος για τις προσδοκίες του κοινού απ΄αυτόν αλλά και την δική του μουσική πορεία. Μέσα σε λίγα χρόνια είχε καταφέρει να γίνει το μεγαλύτερο αστέρι της φόλκ μουσικής και ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους νεαρούς μουσικούς. Αυτή η διασημότητα του άνοιξε όλες τις πόρτες της μουσικής  αλλά και της τέχνης γενικότερα. Η επαφή π.χ. με τον κύκλο του Αντυ Γουώρχολ και το περιβάλλον του Factory –ότι πιο πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή στην Νέα Υόρκη- ήταν αναπόφευκτη αλλά ο  Dylan  δεν έγινε ποτέ μέλος αυτής της παρέας μάλλον το αντίθετο.

Η ιλιγγιώδης  ταχύτητα της μέχρι τότε πορείας , με ότι αυτή συνεπάγεται ,τον στέγνωσαν από πλευράς έμπνευσης και ήταν μπροστά στο μεγάλο δίλλημα να παρατήσει την μουσική και το τραγούδι ή να αλλάξει εντελώς κατεύθυνση. Το βάρος της δημοσιότητας φάνταζε απίστευτο για να το αντέξουν οι ώμοι ενός 24χρονου επαρχιώτη από τη Μινεσότα που βρέθηκε στο επίκεντρο της Μητρόπολης του κόσμου την Νέα Υόρκη, σε μόλις 3 χρόνια. Αυτός ο τρόπος ζωής μάλλον ήταν αταίριαστος με τη φιλοσοφία του νεαρού τροβαδούρου.

Με όλες αυτές τις σκέψεις και τις παραστάσεις να στροβιλίζονται στο μυαλό του άρχισε να γράφει ένα  ποταμό από στίχους που γέμισαν 10 σελίδες. Ήταν ένα κείμενο- ξέσπασμα απέναντι σε όλα αυτά που φάνταζε με την πρώτη ματιά δηλητηριώδης και περιφρονητικό αλλά κατά βάθος ειλικρινές και σπαραχτικά προειδοποιητικό. Ο  Dylan  όμως δεν μιλάει γενικά και αόριστα. Μέσα από τους στίχους φωτογραφίζει κάποιαν κοπέλα που μάλλον έγινε η αιτία να ταραχτεί τόσο πολύ. Δεν έχει αναφερθεί ποτέ από τον ίδιο  για το ποια είναι η ταυτότητα της «δεσποινίδας Μοναξιάς» στην οποία απευθύνεται στο τραγούδι. Παρά το γεγονός ότι το κείμενο δεν προορίζονταν να χρησιμοποιηθεί για τραγούδι, αυτές οι δέκα σελίδες βρίσκονταν πάνω στο αναλόγιο του πιάνου  όταν ο  Dylan  σιγοτραγουδούσε συνεχώς τη φράση που ήταν γραμμένη στο χαρτί "How does it feel?"και κτύπησε πολύ αργά τις πρώτες νότες . Ένα καινούργιο τραγούδι που έμελλε να αλλάξει τη μουσική αλλά και τη ζωή πολλών ανθρώπων μόλις γεννιόταν.

Ήταν 15 Ιουνίου του 1965 όταν ο  Dylan  περνάει το κατώφλι του στούντιο Α της Κολούμπια στο κέντρο του Μανχάταν, για να ηχογραφήσει το Like A Rolling Stone σαν το σίνγκλ του νέου του δίσκου (Highway 61 Rivisited).

Έχει πλέον πάρει τις αποφάσεις του και αυτές θα φανούν από την πρώτη στιγμή. Η ομάδα της ηχογράφησης αποτελείται από τον παραγωγό Tom Wilson ο οποίος συνεργάζεται με πρωτοποριακούς για την εποχή τζαζίστες (Sun Ra, Cecile Taylor), τους έμπειρους session  μουσικούς Bobby Gregg drms, Joe Macho Jr bss, Paul Griffin pn, Frank Owens rth gtr. Μαζί τους παίζει, καλεσμένος από τον ίδιο τον  Dylan , ένας ανερχόμενος νεαρός μπλουζ κιθαρίστας ο M. Bloomfield.

Οι προθέσεις του είναι ξεκάθαρες. Αφήνει πίσω του τον τραγουδιστή της φολκ και στρέφεται προς τον ηλεκτρικό ήχο. Βάση του νέου ήχου είναι τα μπλουζ της κιθάρας του Bloomfield που υποβόσκουν κάτω από τις μελωδίες και το ρυθμό των άλλων οργάνων. Και πάνω από όλα αυτά η φωνή του  Dylan  να λέει ασταμάτητα τις ρίμες που επέλεξε από το δεκασέλιδο κείμενο.

Οι αρχικές ηχογραφήσεις ήταν βασισμένες σε ρυθμό βαλς ¾ με τον ίδιο να παίζει πιάνο.

Την επόμενη μέρα 16 Ιουνίου ξαναμπήκαν στο στούντιο για να ολοκληρώσουν την εγγραφή. Την ηχογράφηση παρακολουθεί ο 21χρονος Al Kooper , καλεσμένος από τον Tom Wilson, κάποια στιγμή του λέει ότι έχει μια καλή μελωδία για το όργανο (Hammond) αλλά ο Willson αδιαφορεί. Επιμένοντας ο μικρός κάθεται μπροστά στο Hammond  και παίζει μαζί με τους άλλους. Είναι η πρώτη φορά που παίζει αρμόνιο!! Ο  Dylan  ακούει στο playback τι έχει παίξει ο νεαρός και αποφασίζει ότι αυτό είναι που έλειπε από το τραγούδι. Είχε δίκιο, γιατί  το ριφ (μουσική φράση) του Hammond είναι από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτό το κλασικό το τραγούδι.

Οι ηχογραφήσεις τελείωσαν την ίδια μέρα και το 45αρι έκανε την εμφάνισή του σχεδόν ένα μήνα αργότερα, αφού πρώτα έκανε την πρώτη επανάσταση. Το τραγούδι είχε διάρκεια 6 λεπτά, χρόνος διπλάσιος από αυτόν που είχαν επιβάλει άτυπα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί για τα τραγούδια που έπαιζαν. Η επιμονή του Dylan να κυκλοφορήσει κόντρα στη πεπατημένη τον δικαίωσε αφού πήγε αμέσως στο #2 και έμεινε εκεί για 12 βδομάδες. Ένα μεγάλο ταμπού μόλις είχε σπάσει.

Αλλά η μεγάλη έκρηξη ήρθε στις 25 Ιουλίου του 1965 όταν στο φεστιβάλ φολκ του Newport - κορυφαίο φεστιβάλ φολκ μουσικής- ο  Dylan  εμφανίστηκε με ηλεκτρική κιθάρα και ηλεκτρικά όργανα παρέα με τον Bloomfield και τον Kooper. Το κοινό που αποτελούνταν από διανοούμενους φοιτητές δεν μπορούσε να χωνέψει ότι το ίνδαλμά τους φόραγε δερμάτινα και έπαιζε τη μουσική που σνόμπαραν και την άκουγαν κάτι τύποι που λάδωναν τα μαλλιά τους, χόρευαν έξαλλα, έπιναν πολύ και πείραζαν τα κορίτσια. Το γιουχάισμα ήταν μεγάλο και η απάντηση του  Dylan  εξίσου. Γύρισε προς τους μουσικούς αδιαφορώντας για τα γιούχα και τους είπε να παίξουν με δύναμη το Like A Rolling Stone. H σκηνή καταγράφηκε από κινηματογραφική κάμερα και θεωρείται ως   μια  από τις κορυφαίες στιγμές της ροκ μουσικής.

http://www.dailymotion.com/video/x1xex8z_bob-dylan-like-a-rolling-stone-awesome_music

Η θεματογραφία του τραγουδιού έχει να κάνει με μια γυναίκα που εξέπεσε από την ψηλή κοινωνία και βρίσκεται πλέον μόνη της σε ένα σκληρό κόσμο στον οποίο πρέπει να επιζήσει. Είναι ένα μόνο μέρος από το έμμετρο αφήγημα των 10 σελίδων. Ο τίτλος του τραγουδιού προέρχεται από ένα στοίχο του τραγουδιού του Hank Williams ,Lost Highway :   “I’m a rolling stone, I’ m alone and lost”.

Αν και δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένο πρόσωπο φημολογείται ότι πρόκειται για το μοντέλο και την ηθοποιό Edie Sedgwick η οποία ήταν από μια μεγαλοαστική οικογένεια της Μασαχουσέτης και βρέθηκε στην αυλή του Andy Warhol, ο οποίος την εκμεταλλεύτηκε χρησιμοποιώντας την για να αποδείξει ότι μπορεί να φτιάξει σταρ από το τίποτα. Φυσικά το τίμημα ήταν σκληρό. Η Sedgwick βυθίστηκε στον κόσμο του Factory (εργαστηρίου-ατελιέ του Warhol και χώρος συνεύρεσης ετερόκλιτων ανθρώπων όπου όλα κινούνταν εκτός ορίων) εθίστηκε στα ναρκωτικά και πέθανε το 1971.

Πολλοί λένε ότι ο  Dylan  κάνει ευθεία αναφορά στον Warhol στους στίχους:

Ain't it hard when you discover that  

είναι πολύ σκληρό να ανακαλύπτεις ότι

He really wasn't where it's at                

Αυτός δεν ήταν πραγματικά εκεί που έπρεπε

After he took from you everything he could steal

Αφού πήρε από σένα ότι μπορούσε να κλέψει.

Ο Dylan με τη Sedgwick είχαν εκείνη την περίοδο μια ολιγόμηνη σχέση και αυτό το στοιχείο ενδυναμώνει την υπόνοια ότι τελικά το τραγούδι γράφτηκε για αυτήν. Ο Dylan ποτέ δεν παραδέχτηκε κάτι τέτοιο αλλά ταυτόχρονα έχει δηλώσει ότι το φάντασμα της Sedgwick πλανιέται στο επόμενο άλμπουμ που έκδωσε το 1966 (Blonde on Blonde).

Αυτό το συνταρακτικό ,από κάθε άποψη , τραγούδι έγινε μεταξύ άλλων η αιτία να ξεπεράσει ο Hendrix το δισταγμό του να τραγουδήσει. Φυσικά το τραγούδησε κιόλας στην μνημειώδη του εμφάνιση στο Monterey το 1967.

Χρόνια αργότερα το 1995 οι Rolling Stones το συμπεριέλαβαν στο άλμπουμ τους Stripped. Στο επίσημο βίντεο για την προώθηση του τραγουδιού είναι αποκαλυπτικοί…

https://youtu.be/aRYokc3VBC4

Το αυθεντικό χειρόγραφο με τους στίχους του Like a Rolling Stone  πουλήθηκε το 2014 σε πλειστηριασμό με το ποσό ρεκόρ των 2 εκατ. Δολαρίων.

Like A Rolling Stone"

Once upon a time you dressed so fine
You threw the bums a dime in your prime, didn't you ?
People'd call, say, "Beware doll, you're bound to fall."
You thought they were all kiddin' you
You used to laugh about
Everybody that was hangin' out
Now you don't talk so loud
Now you don't seem so proud
About having to be scrounging for your next meal.

How does it feel?
How does it feel
To be without a home
Like a complete unknown
Like a rolling stone ?

You've gone to the finest school all right, Miss Lonely
But you know you only used to get juiced in it
And nobody's ever taught you how to live out on the street
And now you're gonna have to get used to it
You said you'd never compromise
With the mystery tramp, but now you realize
He's not selling any alibis
As you stare into the vacuum of his eyes
And say do you want to make a deal?

How does it feel?
How does it feel
To be on your own
With no direction home
A complete unknown
Like a rolling stone ?

You never turned around to see the frowns on the jugglers and the clowns
When they all come down and did tricks for you
You never understood that it ain't no good
You shouldn't let other people get your kicks for you
You used to ride on the chrome horse with your diplomat
Who carried on his shoulder a Siamese cat
Ain't it hard when you discover that
He really wasn't where it's at
After he took from you everything he could steal.

How does it feel?
How does it feel
To be on your own
With no direction home
Like a complete unknown
Like a rolling stone ?

Princess on the steeple and all the pretty people
They're all drinkin', thinkin' that they got it made
Exchanging all precious gifts
But you'd better take your diamond ring, you'd better pawn it babe
You used to be so amused
At Napoleon in rags and the language that he used
Go to him now, he calls you, you can't refuse
When you ain't got nothing, you got nothing to lose
You're invisible now, you got no secrets to conceal.

How does it feel
How does it feel
To be on your own
With no direction home
Like a complete unknown
Like a rolling stone ?