LEO FENDER : Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

     Μπορεί να πει κάποιος με ασφάλεια ότι το ροκ΄ν΄ρολ και ότι ακολούθησε δεν θα υπήρχε χωρίς την καθοριστική συμβολή του Leonidas “Leo” Fender, του εφευρέτη της πρώτης «συμπαγούς σώματος» (solid body) ηλεκτρικής κιθάρας μαζικής παραγωγής. Του εφευρέτη του πρώτου ηλεκτρικού μπάσου και του κατασκευαστή εξαιρετικών ενισχυτών.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και να παρακολουθήσουμε την πορεία του Λεωνίδα.

      Ο  Leo Fender γεννήθηκε το 1909 στο Anaheim της Καλιφόρνια. Οι γονείς του είχαν φάρμα παραγωγής λαχανικών και φρούτων. Ο Leo δεν συγκινούταν με την αγροτική ζωή και έτσι αποφάσισε να  σπουδάσει λογιστικά. Ξεκίνησε την σταδιοδρομία του ως λογιστής σε μια εταιρεία εμπορίας ελαστικών. Παράλληλα όμως ασχολούνταν με το χόμπι του που ήταν και η μεγάλη του αγάπη, τα ηλεκτρονικά.

   Η οικονομική κρίση του 29 έγινε η αιτία να χάσει την δουλεία του. Έτσι ο Leo Fender ασχολήθηκε επαγγελματικά με το χόμπι του. Κατασκεύαζε ενισχυτές, μικροφωνικές και ηχητικές εγκαταστάσεις. Το 1939 ανοίγει το Fender Radio Service. Στο κατάστημα αυτό εκτός των άλλων επισκευάζει τους μαγνήτες από τις κιθάρες μουσικών. Την εποχή των 20-40 οι κιθάρες που υπήρχαν ήταν αυτές που είχαν κούφιο σώμα (hollow body) ώστε να λειτουργεί σαν αντηχείο και να ενισχύεται ο ήχος.

    Επιπρόσθετα άρχισαν οι κατασκευαστές μουσικών οργάνων να χρησιμοποιούν μαγνήτες και να τροποποιούν της κιθάρες τους  σε ηλεκτρικές (ηλεκτροακουστικές ) που συνδεόμενες σε ενισχυτές έβγαζαν δυνατό ήχο ώστε να μπορούν να ακούγονται μαζί με μια ορχήστρα πνευστών. Μη ξεχνάμε ότι ήταν η εποχή του swing και των big bands.

    Ο Fender προχώρησε μαζί με τον “Doc” Kauffman (πρώην εργαζόμενο στην γειτονική Rickenbacker) στην πειραματική κατασκευή μια αμιγώς ηλεκτρικής κιθάρας συμπαγούς σώματος το 1943 προκειμένου να δοκιμάζουν τους μαγνήτες που επισκεύαζαν. Ταυτόχρονα άρχισαν να κατασκευάζουν τις πρώτες ηλεκτρικές χαβανέζικες κιθάρες και τους πρώτους μικρούς ενισχυτές(Νοέμβριος του 1945). Το 1946 ο Kauffman  αποχωρεί από την εταιρεία. 

   O Fender είχε αντιληφθεί την ανάγκη κατασκευής μιας πιο εύχρηστης ,με λιγότερο όγκο και βάρος αλλά και φθηνότερης , αμιγώς ηλεκτρικής κιθάρας. Το καλοκαίρι του 1949 έπειτα από  έρευνα και πειραματισμούς ,παρακολουθώντας ταυτόχρονα  και τους  άλλους πρωτοπόρους (Paul Bigsby, Les Paul, Merle Travis) αποφασίζει να δουλέψει για την κατασκευή μιας ηλεκτρικής κιθάρας που θα γίνει γνωστή με το όνομα Fender Telecaster. Μια καινούργια σελίδα στην ιστορία της μουσικής μόλις έχει αρχίσει μαζί  και η  μετάβαση στην εποχή της ηλεκτρικής μουσικής.

FENDER TELECASTER

To  αυθεντικό όνομα ήταν Fender Esquire  είχε ένα μαγνήτη  και δεν έφερε «μπάρα στήριξης» (truss-rod). Βγήκε στην αγορά τον Απρίλιο 1950.

Δυο μήνες αργότερα έγιναν οι πρώτες τροποποιήσεις με την τοποθέτηση και δεύτερου μαγνήτη. Το Νοέμβριο του 1950 προστέθηκε η μπάρα στήριξης και η κιθάρα πήρε την τελική της μορφή που δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου για 65 χρόνια τώρα. Μετονομάστηκε σε Fender Broadcaster.

 Αλλά και αυτό το όνομα δεν στέριωσε, αφού το λογότυπο Broadcaster  είχε χρησιμοποιηθεί στη Νέα Υόρκη από την εταιρεία κατασκευής τυμπάνων, Gretsch σε μια από τις τότε καινούργιες σειρές ντραμς. Έτσι αφαιρέθηκε  το Broadcaster και παρέμεινε το Fender. Αυτές οι σειρές ονομάζονται από τους συλλέκτες “non caster” .
 Τον Απρίλιο του 1951 κυκλοφόρησαν με το νέο λογότυπο που έμελλε να μείνει μέχρι σήμερα.Το όνομα επινοήθηκε από τον Don Randall και ήταν το Telecaster. 

    Η κιθάρα ως κατασκευή είναι πολύ απλή και το μοντάρισμά της εξίσου απλό και γρήγορο. Ο ήχος της είναι καθαρός και πρίμος κάτι μεταξύ του ήχου της ακουστικής κιθάρας και της χαβανέζικής. Γρήγορα έγινε δημοφιλής στο νότο αφού ο ήχος ταίριαζε απόλυτα με τον ήχο της μουσικής country και της country ‘n’ western. Η κιθάρα αυτή είναι το δομικό στοιχείο του «ήχου του Nashville». Επίσης ο ήχος είναι ο πλέον κατάλληλος για μια άλλη μουσική που αναπτύχθηκε στο Νότο στο Δέλτα του Μισισιπή, αυτή των μπλουζ

Πέρα από τα τεχνικά χαρακτηριστικά η τιμή της κιθάρας ήταν αρκετά προσιτή. Η πρώτη Esquire 170$  και η πρώτη Telecaster 190$. Ακόμα και σήμερα 65 χρόνια μετά, η Telecaster αποτελεί την πρώτη επιλογή πολλών μεγάλων καλλιτεχνών. Ο Muddy Waters, James Burton,Bruce Springsteen, Roy Buchanan, Danny Gattor,Steve Cropper, Albert Collins, Joe Strummer είναι μερικοί από τους εκατοντάδες που έχουν παίξει σχεδόν αποκλειστικά με αυτήν.

FENDER PRECIISION BASS (P-Bass)

Δημιουργία του Leo Fender που σχεδιάστηκε ταυτόχρονα με την Telecaster και βγήκε στην αγορά το 1950. Πρόκειται για μια μεγάλη επανάσταση που ανέδειξε τον στυλοβάτη του ρυθμικού τμήματος μιας ορχήστρας για πρώτη φορά στην ιστορία της μουσικής. Το τεράστιο και βαρύ κόντρα μπάσο που χρησιμοποιούσαν μέχρι εκείνη την στιγμή οι μουσικοί άρχισε σιγά σιγά να αποχωρεί για να δώσει την θέση του στο πρώτο ηλεκτρικό μπάσο που γνώρισε ο κόσμος  το P- Bass.  Το όνομα Precision ("Ακρίβεια" )προήλθε από τη χρήση των τάστων (σε αντίθεση με την άταστη ταστιέρα του κοντραμπάσου). Οι παίκτες του ηλεκτρικού  μπάσου θα μπορούσαν να παίξουν σε αρμονία πολύ πιο εύκολα - θα μπορούσαν να παίξουν με "ακρίβεια". Ουσιαστικά ο Fender κατασκεύασε την ηλεκτρική μπάσο- κιθάρα.  Ακόμα και σήμερα το Precision  είναι το μπάσο  με τις περισσότερες πωλήσεις παγκοσμίως.

FENDER STRATOCASTER

Πολλοί μουσικοί παραπονούνταν στον Fender ότι δεν τους βόλευε  το σκάφος της  Telecaster γιατί ήταν επίπεδο και το χείλος της περιφέρειά του σχημάτιζε ορθή γωνία κάνοντάς το λίγο άβολο. Έτσι το 1954 ο Leo Fender, George Fullerton και Freddie Tavares, δημιούργησαν ένα μοναδικό  μοντέλο τη Fender Stratocaster,  και κατέκτησαν την κορυφή στη μουσική βιομηχανία κατασκευής μουσικών οργάνων.

Η σχεδίαση μοναδική ήταν μεν βασισμένη στη σχεδίαση του P-Bass, αλλά προχώρησε πολλά βήματα μπροστά  . Το σκάφος είχε δύο κοψίματα  (double cut-away) στο πάνω και κάτω μέρος του σκάφους. Στην πλάτη του υπήρχε στο επάνω μέρος μια αρκετά βαθειά καμπυλότητα-εσοχή (curve) που έσβηνε όσο προχωρούσε προς το κέντρο του σκάφους . Μια δεύτερη καμπύλη-εσοχή υπήρχε στο μπροστινό μέρος του σκάφους ,στο σημείο που ακουμπάει ο  βραχίονας  του δεξιού χεριού κατά την διάρκεια του παιξίματος. Το αποτέλεσμα ήταν η κιθάρα να αγκαλιάζει το σώμα του μουσικού και να γίνεται η προέκταση του, ανεξάρτητα με την γωνία επαφής του οργάνου. Οι ακμές της περιφέρειας είχαν αποκτήσει οβάλ σχήμα. Το μπράτσο είχε τέτοια καμπύλη που εξασφάλιζε ξεκούραστο παίξιμο για ώρες. Επίσης είχε προστεθεί και τρίτος μαγνήτης που διεύρυνε την γκάμα των ήχων της κιθάρας. Τέλος ήρθε να προστεθεί ένας μηχανισμός παραγωγής Vibrato , πολύ πιο εξελιγμένος από τον αντίστοιχο του Bigsby, που ο Fender τον ονόμασε “Fender Tremolo”επειδή η χρήση του έβγαζε το χαρακτηριστικό τρεμουλιαστό ήχο.

Ύστερα από 51 χρόνια το σχήμα της Stratocaster , όπως και του αντίπαλου δέους της Gibson Les Paul, είναι το πιο αντιγραμμένο σχέδιο από τους κατασκευαστές μουσικών οργάνων.

Η πρώτη διάθεση στην αγορά έγινε τον Οκτώβριο του 1954 . Στοίχιζε δε, 249,50 $ με το «τρέμολο» και 229,50 $ χωρίς . Η σκληρή βαλίτσα μεταφοράς στοίχιζε 39,50 $ !

Είναι περιττό να πω ότι έγινε η αγαπημένη κιθάρα μιας πλειάδας διάσημων μουσικών, εξαιτίας των χαρακτηριστικών και της πολυφωνίας της που σε συνδυασμό με την οικονομική της τιμή  εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα πωλήσεων. Η κιθάρα έχει την δυνατότητα να παίξει από μπλουζ μέχρι χεβυ μέταλ και από τζαζ μέχρι νεοκλασική μουσική (Malmsteen). Η πρώτη Strato που εισήχθη στην Αγγλία ήταν μια ειδική παραγγελία από τον κιθαρίστα των  Shadows  Hank Marvin  το 1959.

 Για εκατοντάδες κιθαρίστες είναι αναντικατάστατη και διαχρονικά άλμπουμ της σύγχρονης μουσικής έχουν ηχογραφηθεί με αυτή την κιθάρα.

Ενδεικτικά  –γιατί  ο κατάλογος είναι τεράστιος- με Strato παίζουν : Jimi Hendrix , Jeff Beck , Eric Clapton , Buddy Guy , Stevie Ray Vaughan, Buddy Holly

Ο Leo Fender ασχολήθηκε ταυτόχρονα και με την σχεδίαση και κατασκευή ενισχυτών. Μια ευρεία γκάμα ενισχυτών για κιθάρα και μπάσο σφράγισαν την πορεία της ηλεκτρικής μουσικής ενισχύοντας την ικανότητα των μουσικών οργάνων παράγοντας πρωτάκουστους ήχους που χαρακτήρισαν την μουσική των δεκαετιών 50και 60. Οι ενισχυτές του Fender παράγονται μέχρι σήμερα και έχουν βοηθήσει τα μέγιστα μεγάλους μουσικούς να δημιουργήσουν τον προσωπικό τους ήχο. Μερικοί από τους πιο διάσημους είναι οι : Bassman, Blues junior, Deluxe Reverb, Champ, Bandmaster, Frontman κ.ά.  

Προβλήματα υγείας που ταλαιπωρούσαν τον Fender ήδη από το 1950 , τον ανάγκασαν να σταματήσει την επιχειρηματική του δραστηριότητα, πουλώντας την φίρμα στην πολυεθνική CBS  για το ποσό των 13 εκατομμυρίων δολαρίων το 1965, υπογράφοντας ταυτόχρονα ρήτρα μη ασκησης ανταγωνισμού. Παρέμεινε ωστόσο για λίγο καιρό τεχνικός σύμβουλος  στη Fender. Λίγο μετά την πώληση κατάφερε με αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής να θεραπευτεί. Το 1971 του ζητήθηκε από τον Forrest White και τον Tom Walker να χρηματοδοτήσει την μικρή εταιρεία τους  Tri-sonix που εξελίχθηκε σε Music Man. Η ανάμειξη του στην εταιρεία γέννησε το θρυλικό μπάσο Stingray, που είναι το πρώτο με ενεργά ηλεκτρονικά. Γρήγορα έγινε το αγαπημένο όργανο διάσημων μπασιστών. Ταυτόχρονα δημιούργησε και τον ενισχυτή HD-130 Reverb ο οποίος εκτόπισε τον Twin Reverb.

To 1979 o Fender συνεργάζεται και πάλι με τους παλιούς του φίλους George Fullerton και Dale Hyatt φτιάχνοντας μαζί τους την εταιρεία G&L (George & Leo). Κατασκευάζουν κιθάρες πάνω στα σχέδια των telecaster και stratocaster , βελτιώνουν το σύστημα του τρέμολο και τα ηλεκτρονικά. Ο  Leo Fender  γίνεται πρόεδρος της εταιρείας μέχρι τον Θάνατό του από Πάρκισον το 1991.

Ο  Leo Fender υπήρξε ο άνθρωπος που «έδωσε» ρεύμα στη μουσική. Άλλαξε τον τρόπο αναπαραγωγής της. Κατασκεύασε καινοτόμα μουσικά όργανα που δεν έχουν ξεπεραστεί μέχρι σήμερα. O Fender δεν ήταν κιθαρίστας...

πηγή : Totally Guitar, The Definitive Guide.