ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΧΩΡΟΧΡΟΝΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Το να διαβάζεις ένα βιβλίο Ιστορίας είναι σαν να μπαίνεις σε μια χρονομηχανή για να ταξιδέψεις μέσα στο χρόνο. Μόνο που τις περισσότερες φορές δεν είσαι σίγουρος αν ταξιδεύεις στο παρελθόν ή πηγαίνεις στο μέλλον.

Σήμερα λοιπόν σας δίνω την ευκαιρία να κάνετε, ένα τέτοιο ταξίδι.

Ο προορισμός βρίσκεται περίπου 90 χρόνια πίσω και αφορά την Ευρώπη, την Αμερική και την περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Πρόκειται για ένα απόσπασμα από το βιβλίο του αμερικανού πρόξενου στη Σμύρνη Τζορτζ Χόρτον, με τίτλο :Η μάστιγα της Ασίας.

Προσοχή μη μπερδευτείτε. Το παρακάτω απόσπασμα  αναφέρεται  σε γεγονότα που συνέβησαν πριν 90 χρόνια ή μήπως όχι;

«Οι Τούρκοι πάντα επωφελούνταν από τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα των χριστιανικών δυνάμεων. Σχετικό με το θέμα αυτό είναι και το εύστοχο σχόλιο που έκανε σε ανύποπτο χρόνο ο λόρδος Morley:

«Τελικά»,γράφει ο Morley, «η σύγκρουση χριστιανών και Οθωμανών εξελίχθηκε σε ακήρυκτο πόλεμο μεταξύ των βορείων και των δυτικών χριστιανικών δυνάμεων της Ευρώπης. Οι δυνάμεις αυτές, προκειμένου να αποφύγουν τον πόλεμο μέσα στο σπίτι τους, μετέθεσαν όλα τα ενοχλητικά ζητήματα στην Ανατολή και τα προώθησαν η κάθε μια για λογαριασμό της, χρησιμοποιώντας μόνο κατ’ επίφαση τη σύγκρουση του χριστιανικού με το οθωμανικό στοιχείο».

Το σχόλιο αυτό του διάσημου Βρετανού διανοούμενου ακούστηκε προτού ανατείλει η Περίοδος των Πετρελαίων, εποχή που τα ενδιαφέροντα της Αμερικής στην Τουρκία περιορίζονταν στην προστασία των λιγοστών ιεραποστολών της.

Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο να συγκεφαλαιώσουμε τις πολιτικές καταστάσεις που έδωσαν στους Τούρκους το ελεύθερο για κάθε λογής βιαιοπραγίες.

Είναι ολοφάνερο ότι οι Τούρκοι βγήκαν πάλι κερδισμένοι με τη γνωστή τους στρατηγική, δηλαδή με το να εκμεταλλεύονται προς όφελος τους τη διχόνοια και τα διιστάμενα συμφέροντα των χριστιανικών κρατών. Οι Τούρκοι πολιτικοί έχουν αποδείξει ότι διαθέτουν ευαισθησία βαρομέτρου στα σημεία τριβής των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ή  των λαών τους. Δεν τους ξεφεύγει ούτε καν η υποψία διχογνωμίας. Φάνηκαν εξαιρετικά διορατικοί σε πολλές περιπτώσεις και πέτυχαν κατά καιρούς είτε να υποδαυλίσουν υπαρκτές  εντάσεις είτε και να δημιουργήσουν ανύπαρκτα ζητήματα  με προβοκάτσιες.

Οι Τούρκοι υπήρξαν σύμμαχοι των Γερμανών στον Μεγάλο Πόλεμο (Α΄ΠΠ)-ίσως μάλιστα να ήταν και η πιο χρήσιμοι απ’ όλους τους συμμάχους τους. Το χρυσάφι της Τουρκίας εξαφανίστηκε- και μόνο σε ένα μέρος μπορεί να πήγε. Η τουρκική αυτοκρατορία κυριολεκτικά λεηλατήθηκε από τους ίδιους τους Τούρκους για να έχουν σιτάρι και τρόφιμα οι ίδιοι οι Γερμανοί. Από τη Σμύρνη και άλλες περιοχές απομακρυσμένες από την τουρκική πρωτεύουσα, έφευγαν συχνά πυκνά αμαξοστοιχίες με αμέτρητα βαγόνια που μετέφεραν τρόφιμα. Τα τρένα κατευθύνονταν στην Κων/πουλη, αλλά τα κασόνια που ήταν γεμάτα τρόφιμα έγραφαν «Βερολίνο». Οι Τούρκοι δεν στήριξαν μόνο με τρόφιμα τους Γερμανούς. Κατάφεραν να κρατήσουν και τα Δαρδανέλια για λογαριασμό τους. Δεν έπαψαν ποτέ να κομπάζουν ότι στις μάχες εκείνες ουσιαστικά νίκησαν τους Συμμάχους. Η Γερμανία από πλευράς της, μια από τις μεγαλύτερες χώρες του πολιτισμένου κόσμου, υπήρξε σταθερή σύμμαχος της Τουρκίας ακόμα και όταν λάμβανε χώρα η γενοκτονία των Αρμενίων. Μετά την ήττα της Γερμανίας, όλοι θεώρησαν δεδομένο ότι θα έπαιρναν τέλος και τα δεινά των χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Τουρκία είχε παραλύσει.

Ο Μουσταφά Κεμάλ, που τελικά έκαψε τη Σμύρνη και ολοκλήρωσε το σχέδιο εξόντωσης του μικρασιατικού χριστιανικού στοιχείου, είναι δημιούργημα της Ευρώπης. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι τα αρχικά σχέδια των Συμμάχων προέβλεπαν διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο Κεμάλ εμφανίστηκε ως σωτήρας της. Είχαν εκπονηθεί ποικίλα σχέδια και είχαν δοθεί αμέτρητες υποσχέσεις που δεν επρόκειτο να τηρηθούν ποτέ εξαιτίας των διιστάμενων συμφερόντων των Συμμάχων. Είναι κοινό μυστικό ότι οι Τούρκοι έπαιρναν κατά καιρούς βοήθεια από τη μια ή την άλλη μεγάλη δύναμη προκειμένου να βλαφτούν τα συμφέροντα κάποιας «σύμμαχης» αλλά ανταγωνιστικής χώρας. Πολλές φορές μάλιστα η βοήθεια αυτή δινόταν απροκάλυπτα.

Στη πορεία αυτής της θλιβερής ιστορίας, ενώ αρχικά οι χριστιανοί οπλίστηκαν κατά των προαιώνιων εχθρών τους, στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν στην εκδικητική μανία των τελευταίων. Σε γενικές γραμμές οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας αφέθηκαν στην τύχη τους, επειδή καμιά δυτική δύναμη δεν είχε την πολυτέλεια να χάσει την εύνοια των Τούρκων. Όλες περίμενα κάποια ανταποδοτικά οφέλη. Κανένα δυτικό κράτος δεν ήθελε να πάρει λιγότερα από το διπλανό του, μόνο και μόνο επειδή θα κρατούσε λιγότερο ενδοτική στάση σε ανθρωπιστικά ζητήματα. Ο πιο φανατικός τουρκόφιλος θα έβγαινε ο πιο κερδισμένος. Ούτε οι ΗΠΑ ξέφυγαν από αυτό το θλιβερό ανταγωνισμό. Στην αρχή τα συμφέροντα της Αμερικής υπαγόρευαν να γίνει ευρύτατη και σε διεθνές επίπεδο φιλοτουρκική προπαγάνδα σε όλες τις χριστιανικές χώρες. Όταν άρχισε ο «θερισμός» της αμαρτωλής σοδειάς και το μακελειό, οι πολιτικοί φοβήθηκαν την αποδοκιμασία της κοινής γνώμης, οπότε στράφηκαν σε μια πολιτική διαστρέβλωσης των πραγματικών περιστατικών και σε έμμεση αντιχριστιανική προπαγάνδα.

Ξαναγυρίζω στα σχέδια των ευρωπαϊκών δυνάμεων για το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και θυμάμαι τη σπουδή που έδειξαν η Αυστρία και η Ιταλία στο θέμα της Θεσσαλονίκης. Υπηρέτησα στο εκεί αμερικανικό προξενείο από το 1910 ως το 1914 και έζησα από κοντά τις ανταγωνιστικές προσπάθειες των χωρών αυτών και τις συχνές επισκέψεις των πολεμικών πλοίων τους στο λιμάνι της πόλης. Αυστριακοί και Ιταλοί έκαναν αγώνα δρόμου να κατακτήσουν τους κατοίκους της πόλης προσφέροντας γη και ύδωρ, υποχωρώντας στα πάντα, για να μη βγει κερδισμένος ο ανταγωνιστής τους. Παρέθεταν δεξιώσεις και λουκούλλεια γεύματα στις πρεσβείες και τα σαλόνια των πλοίων για να κερδίσουν τους ντόπιους. Όλες οι συζητήσεις την εποχή εκείνη περιστρέφονταν γύρω από το ίδιο ερώτημα. Ποιοι λέτε να πάρουν τελικά τη Θεσσαλονίκη; Οι Αυστριακοί ή οι Ιταλοί;»

Το ταξίδι κάπου εδώ τελειώνει και ήρθε  η ώρα να επιστρέψουμε στο σήμερα. Μετά την ανάγνωση του παραπάνω κειμένου ελπίζω να βλέπετε την επικαιρότητα με μεγαλύτερη διαύγεια.