κοντρα στο κυμα: ΚΝΩΣΟΣ ΕΝΑ ΘΑΥΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ 4000 ΕΤΩΝ

Το καλοκαίρι είχα την τύχη να επισκεφτώ τον Αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού. Στον τόπο αυτό έχει καταγραφεί η ανθρώπινη παρουσία από το 7000 π.Χ. αλλά είναι παγκόσμια γνωστός από τα Μινωικά Ανάκτορα.

Η Κνωσός ήταν είναι το μεγαλύτερο από τα κέντρα της μινωικής εξουσίας. Πρόκειται για ένα κτιριακό συγκρότημα που αναπτύσσεται σε χώρο 22.000 τμ. Χτισμένο σ' ένα κατά μεγάλο ποσοστό τεχνητό λόφο ήταν το εντυπωσιακότερο από τα μινωικά ανάκτορα. Αποτελούσε το κέντρο διοίκησης της μινωικής Κνωσού, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 5 Χλμ. νοτιοανατολικά του Ηρακλείου. Το πρώτο ανάκτορο κτίστηκε περίπου το 2000 π.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση το ανάκτορο της Κνωσού αποτέλεσε την έδρα του βασιλιά Μίνωα.

Ο Μινωικός πολιτισμός που αναπτύχθηκε την περίοδο εκείνη και που δημιούργημά του είναι τα Ανάκτορα ,είναι αδύνατο να περιγραφεί στον χώρο μιας ιστοσελίδας. Γενιές αρχαιολόγων, ιστορικών κλπ, έχουν δημοσιεύσει εκατοντάδες επιστημονικές ανακοινώσεις και δεκάδες βιβλία έχουν γραφεί ανά τον κόσμο.

Εδώ λοιπόν θα περιοριστώ και αυτό θα γίνει επιγραμματικά ,στην περιγραφή των Ανακτόρων από την πλευρά της αρχιτεκτονικής.

Το πρώτο πράγμα που διαπιστώνει ο επισκέπτης όταν πρωτοαντικρίζει το Ανάκτορο, είναι ότι δεν υπάρχει αμυντική τείχιση. Άλλωστε κατά τις ανασκαφές που έκανε ο Αρθούρο Έβανς επί 30 χρόνια δεν βρέθηκαν όπλα παρά μόνο μερικά τελετουργικά εγχειρίδια!! Επίσης οι πολυπλοκότητα πολυεπίπεδη ανάπτυξη καθώς και η έλλειψη μεγάλων ευθειών διαδρόμων παραπέμπει στο μύθο του Λαβύρινθου.

Όσο περπατάς στα Ανάκτορα τόσο σου δημιουργείται η αίσθηση ότι δεν πρόκειται για ένα απλό παλάτι αλλά για την μικρογραφία μιας πόλης που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις φουτουριστικές μακέτες των σύγχρονων αρχιτεκτόνων.

Το ανάκτορο της Κνωσού χωρίζεται σε διάφορα τμήματα, καθένα από τα οποία έχει ξεχωριστή χρήση. Ήταν πολυώροφο, χτισμένο με πελεκητούς δόμους και διακοσμημένο με θαυμάσιες τοιχογραφίες που απεικόνιζαν πιθανόν θρησκευτικές τελετές. Η πρόσβαση γινόταν από τρεις εισόδους που βρίσκονταν στη βόρεια, τη δυτική και τη νότια πλευρά του. Γύρω από την κεντρική αυλή αναπτύσσονται τέσσερις πτέρυγες. Έτσι στην δυτική πλευρά του ανακτόρου υπάρχουν συγκεντρωμένες οι αίθουσες των τελετών στους επάνω ορόφους, οι δημόσιες αποθήκες (18 μακρόστενα δωμάτια) με τα μεγάλα πιθάρια, τα ιερά, τα θησαυροφυλάκια καθώς επίσης και η αίθουσα του θρόνου που αποτελείται από τον προθάλαμο και τον κυρίως χώρο του θρόνου. Στο νοτιοδυτικό τμήμα του ανακτόρου βρίσκεται η Δυτική Αυλή και η Δυτική Είσοδος που οδηγεί στο Διάδρομο Πομπής, που ήταν διακοσμημένος με τοιχογραφίες ("Πρίγκιπας με τα κρίνα"μια αινιγματική ερμαφρόδιτη μορφή). Στην αριστερή πλευρά του διαδρόμου βρίσκονται τα Προπύλαια και τα περίφημα Διπλά Κέρατα, ένα από τα ιερά σύμβολα της μινωικής θρησκείας. Τα διπλά κέρατα είχαν έντονη παρουσία ως αρχιτεκτονικοί διάκοσμοι σε όλα τα κτίρια των Ανακτόρων. Το σύμβολο αυτό ταξίδεψε ανά τους αιώνες και απέκτησε στις μέρες τελείως στρεβλή σημασία ειδικά στις συναυλίες Heavy metal συγκροτημάτων.

ΤΟ ΙΕΡΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ

Στην ανατολική πλευρά του αναπτύσσονταν τα βασιλικά διαμερίσματα, στα οποία οδηγούσε ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο, τα δωμάτια του προσωπικού και ένα ιερό. Από τα σημαντικότερα δωμάτια είναι η αίθουσα των Διπλών Πελέκεων και το Διαμέρισμα της Βασίλισσας με την τοιχογραφία των δελφινιών. Στα βόρεια και ανατολικά του διαμερίσματος της βασίλισσας βρίσκονται οι βασικές αποθήκες καθώς επίσης και ο Διάδρομος του Ζατρικίου (ένα είδος σκακιού). Ανατολικότερα κατασκευάστηκαν επίσης τα διάφορα εργαστήρια, καθώς και οι βασιλικές αποθήκες. Στην βόρεια πτέρυγα κυριαρχεί το λεγόμενο "Tελωνείο", μία δεξαμενή καθαρμών και ένα λιθόκτιστο θέατρο. Από το θέατρο ξεκινάει Πλακόστρωτος Δρόμος που οδηγούσε στο μικρό ανάκτορο. Τέλος, στη νότια πτέρυγα υπήρχε το μεγαλοπρεπές νότιο Πρόπυλο.

ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΚΑΘΑΡΜΩΝ

Τα βασικά υλικά κατασκευής είναι η πέτρα το ξύλο και ο πηλός. Η πέτρα αξιοποιήθηκε στο κτίσιμο των τοίχων, στα πλακόστρωτα, στις βάσεις των κιόνων,στα σκαλοπάτια. Το ξύλο χρησιμοποιήθηκε για να κατασκευαστούν οι στέγες,τα πλαίσια για πόρτες και παράθυρα, τα θυρόφυλλα και τα παραθυρόφυλλα,οι κίονες και οι ξυλοδεσιές. Με πηλό έστρωναν τις στέγες, έφτιαχναν τις πλίνθους και το κονίαμα (λάσπη) για το χτίσιμο των τοίχων και κατασκεύαζαν τους αγωγούς ύδρευσης . Για να προστατέψουν τα κτίρια από τους σεισμούς ,έκτιζαν τους τοίχους με το σύστημα της ξυλοδεσιάς. Η ξυλοδεσιά ,ένα πλέγμα από οριζόντια και κατακόρυφα δοκάρια, ενσωματωνόταν στο τοίχο και τον έκανε ελαστικό στις σεισμικές δονήσεις.

Η τεχνική αρτιότητα και ευρηματικότητα των Μινωϊτών δεν σταματά να εκπλήσσει. Το Ανάκτορο διάθετε ένα άριστο υδραυλικό σύστημα ύδρευσης και ένα πολύπλοκο διπλό σύστημα αποχέτευσης που μεταφέρονταν χωριστά τα υγρά απόβλητα από τα όμβρια ύδατα! Στο λουτρό της βασίλισσας βρίσκεται και η πρώτη τουαλέτα που μοιάζει με τις σύγχρονες και η οποία διαθέτει και δεξαμενή νερού (καζανάκι)με συνεχή ροή. Να θυμίσω εδώ ότι στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν πολλές περιοχές που δεν διαθέτουν αποχέτευση και στην Ευρώπη παρουσιάστηκαν οι πρώτες σύγχρονες τουαλέτες στα τέλη του 19^ου αιώνα!

Λόγω της πολυπλοκότητας της κατασκευής υπάρχουν μεγάλοι φωταγωγοί που εξασφαλίζουν εξαερισμό και φως. Τα Ανάκτορα διαθέτουν και κλιματισμό !!

Εδώ οι Μινωίτες σε αφήνουν άφωνο. Με μια ευφυή στην σύλληψη και απλή στην υλοποίηση ιδέα εξασφαλίζουν την επιθυμητή θερμοκρασία όλο το χρόνο.

Αυτό γίνεται με την χρήση της πολυθυρίας. Υπάρχουν πολλές πόρτες και παράθυρα περιφερικά στο διαμέρισμα που ανοιγοκλείνουν ανάλογα με την θερμοκρασία που θέλουν να πετύχουν.

Η εργονομία των χώρων είναι άριστη αφού σ’αυτήν την τεράστια σε έκταση δεν υπάρχει νεκρός χώρος.

Φεύγοντας από τα Ανάκτορα εκτός από τα ερωτηματικά που σου δημιουργούνται και τις θετικές εντυπώσεις που αποκομίζεις , αισθάνεσαι ότι έχεις μια πολύ καλή διάθεση παρ όλη την πολύωρη περιήγηση κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο. Ίσως ο χώρος να εκπέμπει θετική ενέργεια ίσως να ευθύνεται και αυτός ο πλακόστρωτος διάδρομος που ενώνει το θέατρο με το Μικρό Ανάκτορο και πολλοί επισκέπτες τον περπατούν ξυπόλυτοι…

Αλλά είπαμε να μην ξεφύγουμε γιατί δεν θα τελειώσουμε ποτέ.

Αν αποφασίσετε να επισκεφτείτε την Κνωσό θα σας συμβούλευα να χρησιμοποιήσετε ξεναγό, αφιερώνοντας ταυτόχρονα 3 ώρες από τον χρόνο σας. Θεωρώ ότι στο τέλος της επίσκεψης θα με δικαιώσετε. Επίσης αξίζει τον κόπο να επισκεφτείτε και το ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου όπου εκτίθενται τα ευρήματα από την Κνωσό αλλά και από τις άλλες Μινωικές πόλεις. Εκεί να δείτε εκπλήξεις..