Το παραπάνω κείμενο, το οποίο βρήκα αναρτημένο στο διαδίκτυο, στάθηκε η αιτία να γράψω αυτόν εδώ το άρθρο. Όπως έχω ξαναγράψει και δεν θα πάψω να το επαναλαμβάνω, η μελέτη της Ιστορίας είναι αυτή που μας δείχνει το μέλλον. Το παραπάνω κείμενο σε γενικές γραμμές είναι ελλιπές αφού λέει την μισή αλήθεια.Στις επόμενες γραμμές θα προσπαθήσω να περιγράψω με όσο το δυνατό λιγότερα λόγια τι ακριβώς συνέβη στην Αθήνα την εποχή του Σόλωνα που με τη νομοθεσία του έβαλε τα θεμέλια της Δημοκρατίας αλλά και της ακμής της πόλης των Αθηνών που έμεινε στην Ιστορία ως ο "Χρυσός Αιώνας".
Η οικονομική κατάσταση στην Αθήνα πριν το Σόλωνα ήταν τραγική. Οι φτωχοί γίνονταν καθημερινά φτωχότεροι και περισσότεροι,ενώ οι πλούσιοι (οι ευγενείς) λιγότεροι και πλουσιότεροι. Αιτία των δεινών τα χρέη των φτωχών προς τους πλούσιους. Τα δυσβάστακτα χρέη ήταν η αιτία που οι πρώτοι έχαναν τις περιουσίες τους αλλά και την ίδια την προσωπική τους ελευθερία μετατρέποντας εαυτούς σε δούλους χωρίς δικαιώματα Έφταναν δε στο σημείο να πωλούν τα ίδια τους τα παιδιά για να ξεχρεώσουν.Πολλοί Αθηναίοι μην αντέχοντας την σκληρότητα των δανειστών αναγκάζονταν να μεταναστεύσουν. (σας θυμίζει κάτι αυτό;)
Αυτή η εξαθλίωση μπορεί να γέμιζε τα συρτάρια των πλούσιων ευγενών-δανειστών με χρήμα αλλά έφερα τον οικονομικό μαρασμό, την εξαθλίωση και την αποδυνάμωση της Πόλης των Αθηνών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της παρακμής ήταν η αρπαγή της Σαλαμίνας από τους Μεγαρείς. Η ντροπή ήταν τόσο μεγάλη για τους Αθηναίους που απαγορεύτηκε να αναφέρουν το όνομα της Σαλαμίνας.
Ο Δράκων ο Τύρρανος προσπάθησε με τους πολύ σκληρούς νόμους του να αλλάξει την κατάσταση που είχε φτάσει στο απροχώρητο. Το μόνο που κατάφερε ήταν να ξεσηκώσει τους καταπιεσμένους φτωχούς Αθηναίους. Όταν η εξέγερση πήρε δραματικές διαστάσεις και η Αθήνα κινδύνευε να διαλυθεί, τα αντιμαχόμενα μέρη κατέφυγαν στην Διατησία από μια σεβαστή από όλους προσωπικότητα (κοινής αποδοχής το λέμε σήμερα) τον Σόλωνα.
Ο Σόλωνας προέρχονταν από την τάξη των Ευγενών αλλά είχε χρεοκοπήσει όπως τόσοι άλλοι και είχε στραφεί προς το εμπόριο προκειμένου να βιοποριστεί. Ο Σόλωνας δεν ήταν πολιτικός αλλά ποιητής και φιλόσοφος. Μαζί με την διαιτησία έλαβε και την εν λευκώ εξουσιοδότηση της νομοθέτησης μέτρων που θα έβγαζαν την Αθήνα από το αδιέξοδο.
Τέσσερις ήταν οι βασικοί άξονες των μεταρρυθμίσεων του Σόλωνα:
1) Η ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ (σείω το άχθος ):
«Όρισε να διαγραφούν τα χρέη που υπήρχαν ως τότε και στο μέλλον να μην δίνονται δάνεια με ενέχυρο το ανθρώπινο σώμα» (*_)
2) ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ:
«Έδωσε δηλαδή ο Σόλων στη μνα αξία εκατό δραχμών, ενώ προηγουμένως είχε εβδομήντα τρεις. Με τον τρόπο αυτόν εκείνοι που ξεπλήρωναν τα χρέη τους, έδιναν πίσω το ίδιο ποσό αριθμητικά, μικρότερο όμως σε αξία, και έτσι είχαν μεγάλη ωφέλεια χωρίς να ζημιώνονται εκείνοι που έπαιρναν πίσω τα χρήματα τους» (*).
3) ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΚΟΙΝΑ:
« χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα όποιος μένει ουδέτερος σε περίπτωση που θα ξεσπούσε εμφύλια διαμάχη στην πόλη. Ήθελε, όπως φαίνεται, ο Σόλων κανένας πολίτης να μη μένει αδιάφορος και ασυγκίνητος για τα δημόσια ζητήματα κοιτάζοντας μόνο πως να εξασφαλίσει τα δικά του συμφέροντα, ούτε να καυχιέται πως δεν πονά κι αυτός και δεν πάσχει με τα δεινά της πατρίδας του. Αντίθετα, έπρεπε ο πολίτης από την αρχή να παίρνει θέση πλάι σε αυτούς που ενεργούν πιο σωστά και πιο δίκαια και να κινδυνεύει μαζί τους και να τους βοηθά, αντί να περιμένει ακίνδυνα να δει ποιος θα νικήσει» (*)
4) ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΑ:
Οι αιματογραμμένοι νόμοι του Δράκοντα καταργήθηκαν πλην αυτών που αναφέρονταν σε φόνους. Κατήργησε τον θεσμό της προίκας. Ποινικοποίησε επίσης την αεργία με σκοπό να τονώσει την παραγωγή ενώ με νόμο επέτρεπε στον υιό να σταματάει να συντηρεί τον πατέρα του αν εκείνος δεν του είχε μάθει κάποια τέχνη
Με αυτό τον τρόπο μπήκε τέλος στην παρακμή και τέθηκαν τα θεμέλια της Δημοκρατίας και της προόδου της Αθήνας. Στα επόμενα χρόνια την μεταρρύθμιση την ολοκλήρωσε ο Κλεισθένης.
Όπως καταλάβατε ο καθοριστικός παράγοντας για να αλλάξουν οι καταστάσεις ήταν ο εξέγερση του λαού της Αθήνας. Αν οι Αθηναίοι δεν είχαν εξεγερθεί ο Σόλων δεν θα είχε την ευκαιρία να κάνει τις μεταρρυθμίσεις του. Ίσως σήμερα να μην υπήρχε Αθήνα ούτε φυσικά "χρυσός αιώνας".
Αν νομίζετε ότι το συμπέρασμα είναι λανθασμένο, διαβάστε τι λέει το δεύτερο σκέλος του κειμένου στην κορφή της ανάρτησης και αναλογιστείτε την σημερινή κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει. Κανένας δεν θα σκότωνε την Δημοκρατία αν δεν του το επέτρεπε η δική μας ανοχή και απάθεια.
Η οικονομική κατάσταση στην Αθήνα πριν το Σόλωνα ήταν τραγική. Οι φτωχοί γίνονταν καθημερινά φτωχότεροι και περισσότεροι,ενώ οι πλούσιοι (οι ευγενείς) λιγότεροι και πλουσιότεροι. Αιτία των δεινών τα χρέη των φτωχών προς τους πλούσιους. Τα δυσβάστακτα χρέη ήταν η αιτία που οι πρώτοι έχαναν τις περιουσίες τους αλλά και την ίδια την προσωπική τους ελευθερία μετατρέποντας εαυτούς σε δούλους χωρίς δικαιώματα Έφταναν δε στο σημείο να πωλούν τα ίδια τους τα παιδιά για να ξεχρεώσουν.Πολλοί Αθηναίοι μην αντέχοντας την σκληρότητα των δανειστών αναγκάζονταν να μεταναστεύσουν. (σας θυμίζει κάτι αυτό;)
Αυτή η εξαθλίωση μπορεί να γέμιζε τα συρτάρια των πλούσιων ευγενών-δανειστών με χρήμα αλλά έφερα τον οικονομικό μαρασμό, την εξαθλίωση και την αποδυνάμωση της Πόλης των Αθηνών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της παρακμής ήταν η αρπαγή της Σαλαμίνας από τους Μεγαρείς. Η ντροπή ήταν τόσο μεγάλη για τους Αθηναίους που απαγορεύτηκε να αναφέρουν το όνομα της Σαλαμίνας.
Ο Δράκων ο Τύρρανος προσπάθησε με τους πολύ σκληρούς νόμους του να αλλάξει την κατάσταση που είχε φτάσει στο απροχώρητο. Το μόνο που κατάφερε ήταν να ξεσηκώσει τους καταπιεσμένους φτωχούς Αθηναίους. Όταν η εξέγερση πήρε δραματικές διαστάσεις και η Αθήνα κινδύνευε να διαλυθεί, τα αντιμαχόμενα μέρη κατέφυγαν στην Διατησία από μια σεβαστή από όλους προσωπικότητα (κοινής αποδοχής το λέμε σήμερα) τον Σόλωνα.
Ο Σόλωνας προέρχονταν από την τάξη των Ευγενών αλλά είχε χρεοκοπήσει όπως τόσοι άλλοι και είχε στραφεί προς το εμπόριο προκειμένου να βιοποριστεί. Ο Σόλωνας δεν ήταν πολιτικός αλλά ποιητής και φιλόσοφος. Μαζί με την διαιτησία έλαβε και την εν λευκώ εξουσιοδότηση της νομοθέτησης μέτρων που θα έβγαζαν την Αθήνα από το αδιέξοδο.
Τέσσερις ήταν οι βασικοί άξονες των μεταρρυθμίσεων του Σόλωνα:
1) Η ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ (σείω το άχθος ):
«Όρισε να διαγραφούν τα χρέη που υπήρχαν ως τότε και στο μέλλον να μην δίνονται δάνεια με ενέχυρο το ανθρώπινο σώμα» (*_)
2) ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ:
«Έδωσε δηλαδή ο Σόλων στη μνα αξία εκατό δραχμών, ενώ προηγουμένως είχε εβδομήντα τρεις. Με τον τρόπο αυτόν εκείνοι που ξεπλήρωναν τα χρέη τους, έδιναν πίσω το ίδιο ποσό αριθμητικά, μικρότερο όμως σε αξία, και έτσι είχαν μεγάλη ωφέλεια χωρίς να ζημιώνονται εκείνοι που έπαιρναν πίσω τα χρήματα τους» (*).
3) ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΚΟΙΝΑ:
« χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα όποιος μένει ουδέτερος σε περίπτωση που θα ξεσπούσε εμφύλια διαμάχη στην πόλη. Ήθελε, όπως φαίνεται, ο Σόλων κανένας πολίτης να μη μένει αδιάφορος και ασυγκίνητος για τα δημόσια ζητήματα κοιτάζοντας μόνο πως να εξασφαλίσει τα δικά του συμφέροντα, ούτε να καυχιέται πως δεν πονά κι αυτός και δεν πάσχει με τα δεινά της πατρίδας του. Αντίθετα, έπρεπε ο πολίτης από την αρχή να παίρνει θέση πλάι σε αυτούς που ενεργούν πιο σωστά και πιο δίκαια και να κινδυνεύει μαζί τους και να τους βοηθά, αντί να περιμένει ακίνδυνα να δει ποιος θα νικήσει» (*)
4) ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΑ:
Οι αιματογραμμένοι νόμοι του Δράκοντα καταργήθηκαν πλην αυτών που αναφέρονταν σε φόνους. Κατήργησε τον θεσμό της προίκας. Ποινικοποίησε επίσης την αεργία με σκοπό να τονώσει την παραγωγή ενώ με νόμο επέτρεπε στον υιό να σταματάει να συντηρεί τον πατέρα του αν εκείνος δεν του είχε μάθει κάποια τέχνη
Με αυτό τον τρόπο μπήκε τέλος στην παρακμή και τέθηκαν τα θεμέλια της Δημοκρατίας και της προόδου της Αθήνας. Στα επόμενα χρόνια την μεταρρύθμιση την ολοκλήρωσε ο Κλεισθένης.
Όπως καταλάβατε ο καθοριστικός παράγοντας για να αλλάξουν οι καταστάσεις ήταν ο εξέγερση του λαού της Αθήνας. Αν οι Αθηναίοι δεν είχαν εξεγερθεί ο Σόλων δεν θα είχε την ευκαιρία να κάνει τις μεταρρυθμίσεις του. Ίσως σήμερα να μην υπήρχε Αθήνα ούτε φυσικά "χρυσός αιώνας".
Αν νομίζετε ότι το συμπέρασμα είναι λανθασμένο, διαβάστε τι λέει το δεύτερο σκέλος του κειμένου στην κορφή της ανάρτησης και αναλογιστείτε την σημερινή κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει. Κανένας δεν θα σκότωνε την Δημοκρατία αν δεν του το επέτρεπε η δική μας ανοχή και απάθεια.
(*) Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι: ΣΟΛΩΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου